Σχετικές οι: οδηγία της Ομάδας του άρθρου 29 της 17/11/2017 σχετικά με την συγκατάθεση και η οδηγία 4/2010 για το direct marketing.

Tο ερώτημα που θέσανε οι marketers είναι: Μπορώ να ζητήσω την συγκατάθεση του Υποκειμένου για την παροχή των δεδομένων του με οικονομικό αντάλλαγμα; Π.χ. «Με την συγκατάθεσή σου, κερδίζεις 10% έκπτωση στα προϊόντα μας»

Με δυο λόγια η απάντηση είναι: Μπορούμε να επιβραβεύσουμε την ελεύθερη συγκατάθεση του χρήστη να δέχεται τα προωθητικά μας μηνύματα, δεν μπορούμε όμως να το κάνουμε με τέτοιον τρόπο που η συγκατάθεση να μην είναι τελικά ελεύθερη.

Ειδικότερα:

Ο Κανονισμός προβλέπει έξι νομικές βάσεις επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων. Η συγκατάθεση είναι μία από αυτές και η εκτέλεση σύμβασης στην οποία το Υποκείμενο είναι συμβαλλόμενο μέρος είναι άλλη. Οι δύο νομικές βάσεις μπορεί να συντρέχουν αλλά ο Υπεύθυνος επεξεργασίας δεν μπορεί να τις εναλλάσει, π.χ. όταν αντιληφθεί ότι η συγκατάθεση δεν ήταν τελικά έγκυρη, να αποφασίσει ότι εμπίπτει στην νομική βάση της εκτέλεσης της σύμβασης. Δηλαδή η επιλογή της νομικής βάσης επί της οποίας γίνεται η επεξεργασία πρέπει να είναι σαφής από την αρχή και μάλιστα με τον Κανονισμό πρέπει και να δηλώνεται στο Υποκείμενο (α.13.1.γ).

Υπό αυτήν την προϋπόθεση λοιπόν πρέπει να δούμε αν η αποστολή προωθητικών μηνυμάτων απαιτεί την μία ή την άλλη νομική βάση, πράγμα που κρίνεται κατά περίπτωση:

Α) Νομική βάση για την αποστολή προωθητικών μηνυμάτων είναι η συγκατάθεση.

Επειδή η αποστολή προωθητικών μηνυμάτων δεν είναι αυτοσκοπός, αντιθέτως γίνεται στο πλαίσιο μιας άλλης κύριας παροχής, είτε υπηρεσίας, είτε προϊόντος (πώληση προϊόντων ή προσφορά υπηρεσιών από τον Υπεύθυνο Επεξεργασίας) πρέπει το Υποκείμενο να γνωρίζει ποια νομική βάση επιτρέπει την επεξεργασία των δεδομένων του για τις προωθητικές ενέργειες. Έτσι για παράδειγμα σε ένα ηλεκτρονικό φροντιστήριο όπου ο εγγεγραμμένος χρήστης κάνει μαθήματα γλώσσας, η εκτέλεση της σύμβασης απαιτεί την χρήση των προσωπικών του δεδομένων για την τιμολόγησή του και για την επικοινωνία μαζί του ώστε να γίνει το μάθημα, ή την αποστολή σε αυτόν εκπαιδευτικού υλικού, χωρίς το οποίο δεν μπορεί η σύμβαση να εκτελεστεί. Όμως η παροχή του email του για προωθητικές ενέργειες δεν είναι απαραίτητη για την εκπαιδευτική διαδικασία, και δεν μπορεί να καλυφθεί από την νομική βάση της εκτέλεσης της σύμβασης. Ως εκ τούτου θα πρέπει για τις προωθητικές ενέργειες να αναζητηθεί ως νομική βάση η συγκατάθεση του χρήστη.

Σε αυτήν την περίπτωση λοιπόν ο Υπεύθυνος επεξεργασίας θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι η συγκατάθεση δίνεται ελεύθερα. Ένα από τα κριτήρια του αν είναι ελεύθερη ή όχι η συγκατάθεση είναι το κατά πόσο η παροχή των δεδομένων είναι απαραίτητη για την παροχή του προϊόντος/υπηρεσίας. Έτσι π.χ. αν ο χρήστης δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την εκπαιδευτική πλατφόρμα παρά μόνο αν συγκατατεθεί στην χρήση των δεδομένων του για προωθητικές ενέργειες, η συγκατάθεση αυτή δεν δίνεται ελεύθερα, αφού δεν είναι απαραίτητη για την παροχή της κύριας παροχής που είναι η εκπαίδευση. Σε αυτήν την περίπτωση η παροχή κινήτρου δεν καθιστά νόμιμη την συγκατάθεση, αντιθέτως ενισχύει την ακυρότητά της. Το άρθρο 7 (4) εξασφαλίζει ότι η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων δεν συνδέεται υποχρεωτικά με μια παροχή υπηρεσίας για την οποία αυτά τα δεδομένα δεν είναι απαραίτητα. Με άλλα λόγια ο GDPR εξασφαλίζει ότι η επεξεργασία για την οποία ζητείται συγκατάθεση δεν μπορεί να είναι άμεσα ή έμμεσα το το αντάλλαγμα μιας σύμβασης. Οι δύο νομικές βάσεις, της εκτέλεσης μιας σύμβασης και της συγκατάθεσης δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται μαζί.

(Επίσης κάτι άλλο που ισχύει στην συγκατάθεση και δυσκολεύει την απόδοση κινήτρων είναι ότι το Υποκείμενο πρέπει να μπορεί να άρει την συγκατάθεσή του ανά πάσα στιγμή, χωρίς να επέλθει κάποια βλαπτική μεταβολή γι’αυτό. Επομένως αν του προσφέρεις κίνητρο και στην συνέχεια το Υποκείμενο άρει την συγκατάθεσή του, δεν μπορείς να ζητήσεις πίσω την παροχή.)

Συμπέρασμα για την περίπτωση αυτή: Το ηλεκτρονικό φροντιστήριο δεν μπορεί να υποχρεώσει τον χρήστη να δεχτεί προωθητικές ενέργειες με την παροχή οικονομικού κινήτρου. Αν όμως η επιλογή να δέχεται προωθητικές ενέργειες είναι προαιρετική (ελεύθερη συγκατάθεση) σε σχέση με την κύρια παροχή (εκπαίδευση) τότε δεν εμποδίζεται να τον επιβραβεύσει με οικονομικό κίνητρο.

Β) Νομική βάση για την αποστολή προωθητικών μηνυμάτων είναι η εκτέλεση της σύμβασης.

Τέτοιες περιπτώσεις είναι αυτές όπου η προωθητικές ενέργειες με αντάλλαγμα τις οικονομικές προσφορές/εκπτώσεις κ.τ.λ. αποτελούν καθεαυτό το ίδιο το αντικείμενο της σύμβασης όπως π.χ. όταν κάποιος συμμετέχει σε loyalty υπηρεσίες. Εκεί η ίδια η σύμβαση μπορεί να λέει στον χρήστη ότι ως μέλος του loyalty club μας μπορεί να λαμβάνεις εκπτώσεις και προσφορές. Ωστόσο και πάλι ο χρήστης θα πρέπει να μπορεί να άρει την συγκατάθεσή του στο μέλλον χωρίς να απωλέσει το δικαίωμα στις προσφορές.