1. Τι είναι και πώς λειτουργεί το δίκτυο P2P.

Τα Ρ2Ρ δίκτυα είναι προγράμματα διαμοιρασμού αρχείων. Είναι δηλαδή νόμιμα προγράμματα που διατίθενται δωρεάν για όλους στο διαδίκτυο και μπορεί οποιοσδήποτε να τα χρησιμοποιήσει για να κατεβάσει μεγάλα αρχεία συνήθως ταινίες, μουσική ή λογισμικό (software) για τον υπολογιστή. Η χρήση τους είναι ευρύτατη. Yπολογίζεται ότι το eMule έχει εγκατασταθεί περισσότερες από 500 εκ. φορές σε υπολογιστές σε όλον τον κόσμο (1), πρόκειται για το πιο γνωστό και ευρέως διαδεδομένο πρόγραμμα διαμοιρασμού αρχείων. Το χρησιμοποιούν παιδιά και μεγάλοι με ευκολία. Η λειτουργία του είναι πολύ απλή για τον χρήστη αν και αρκετά περίπλοκη ως υπολογιστική διεργασία. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι χρήστες δεν κατανοούν πλήρως τον τρόπο με τον οποίο το πρόγραμμα αυτό δουλεύει, στην πραγματικότητα οι περισσότεροι αρκούνται στο ότι κατεβάζουν τις ταινίες ή την μουσική που θέλουν, χωρίς να κατανοούν ή ακόμη και χωρίς να αντιλαμβάνονται τις εργασίες που εκτελούνται από το πρόγραμμα αυτό.

Για να χρησιμοποιήσει κανείς το πρόγραμμα αυτό πρέπει να το εγκαταστήσει στον υπολογιστή του. Η διαδικασία είναι απλή και δεν χρειάζεται ειδικές γνώσεις, το εγκαθιστούν εύκολα παιδιά και ενήλικες που δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με τον υπολογιστή. Πρακτικά ο χρήστης που θέλει να κατεβάσει π.χ. μια ταινία, κάνει αναζήτηση με τον τίτλο της ταινίας ή με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά της ταινίας π.χ. το όνομα του σκηνοθέτη ή των πρωταγωνιστών κ.τ.λ. Στην οθόνη του εμφανίζονται δεκάδες ή και εκατοντάδες αρχεία με την ονομασία αυτή ή παραπλήσια. Ο χρήστης δεν γνωρίζει το περιεχόμενο αυτών των αρχείων, υποθέτει όμως από την ονομασία τους ότι ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο που έχει ζητήσει.

Για να επιτύχει μεγάλη ταχύτητα και γρήγορο κατέβασμα, επιλέγει να τα κατεβάσει όλα στον υπολογιστή του ταυτόχρονα, προσδοκώντας ευλόγως ότι πρόκειται για το επιθυμητό περιεχόμενο. Το πόσο γρήγορα κατεβαίνει το αρχείο εξαρτάται από το πόσο δημοφιλές είναι αυτό που ψάχνει ο χρήστης, γιατί όσο πιο δημοφιλές είναι, τόσο περισσότεροι χρήστες το έχουν αναζητήσει και αποθηκεύσει στους υπολογιστές τους και συνεπώς το πρόγραμμα έχει πολλές ταυτόχρονες πηγές για να το κατεβάσει (2). Το κατέβασμα διαρκεί λίγο σήμερα, αναλόγως πάντα και με το μέγεθος του αρχείου (από λεπτά έως κάποιες ώρες) ενώ λίγα χρόνια πριν για να «κατέβει» μια ταινία χρειαζόταν να μείνει ο υπολογιστής συνδεδεμένος μέρες ολόκληρες.

Οι περισσότεροι χρήστες ενδιαφέρονται απλώς και μόνο να κατεβάσουν το αρχείο που τους ενδιαφέρει. Αυτό που αγνοούν τις περισσότερες φορές είναι:
Α) Όταν το αρχείο κατεβαίνει στον υπολογιστή τους, ταυτόχρονα μοιράζεται σε όλους τους χρήστες που έχουν ζητήσει το αρχείο αυτό από οποιαδήποτε θέση στον πλανήτη. Δηλαδή κατεβάζοντας ένα αρχείο, γίνεται ταυτόχρονο μοίρασμά του σε άλλους. Αυτό δεν είναι επιλογή, είναι υποχρεωτικό από την λειτουργία του προγράμματος (3). Έτσι λειτουργεί, έτσι είναι φτιαγμένο. Κατεβάζεις και ταυτόχρονα μοιράζεις. Δηλαδή για να μην διακινηθεί το υλικό, πρέπει να μην ζητηθεί καθόλου το κατέβασμά του. (Στην πραγματικότητα ο διαμοιρασμός γίνεται με την ολοκλήρωση του κατεβάσματος του αρχείου, όμως πρακτικά επειδή γίνεται αυτόματα ο χρήστης έχει πολύ περιορισμένο έλεγχο στο στάδιο αυτό.)
Β) Οι περισσότεροι χρήστες αγνοούν ότι οι τίτλοι των αρχείων είναι άκρως παραπλανητικοί. Απλές λέξεις που δεν έχουν καμία σχέση με παράνομο περιεχόμενο ονοματίζουν αρχεία με άσεμνο περιεχόμενο ή και παράνομο, από πορνογραφικό έως και βίαιο, ρατσιστικό ή οτιδήποτε άλλο (4). Έτσι από τα δεκάδες ή και εκατοντάδες αρχεία που εμφανίζονται με την αναζήτηση μιας λέξης, ελάχιστα ανταποκρίνονται πραγματικά στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο χρήστης πρέπει αφού κατέβουν όλα στον υπολογιστή του, να τα ανοίξει για να δει το περιεχόμενό τους, να κρατήσει αυτό που θέλει και να διαγράψει τα υπόλοιπα. Αρκετοί χρήστες δεν θεωρούν απαραίτητο να καθαρίσουν τον υπολογιστή τους από τα περιττά αρχεία, με αποτέλεσμα να τον γεμίζουν με μη επιθυμητά αρχεία και υλικό από άχρηστο έως παράνομο.

2. Αναφορές στον κίνδυνο αποθήκευσης/διαμοιρασμού παράνομου υλικού εν αγνοία του χρήστη

Είναι πλέον κοινή γνώση ότι οι χρήστες αυτών των προγραμμάτων διαμοιρασμού κατεβάζοντας αρχεία από το emule και κάθε αντίστοιχο πρόγραμμα κατεβάζουν και υλικό που δεν έχουν ζητήσει. Όλα τα φόρουμ ανταλλαγής απόψεων πάνω στο θέμα της ανταλλαγής αρχείων μέσω τεχνολογίας Ρ2Ρ αναφέρονται στο θέμα αυτό (5), (6). Είναι πασίγνωστο και για τον λόγο αυτό επίσημες κρατικές πηγές στο ίντερνετ αναφέρουν συμβουλές προς τους χρήστες τέτοιων προγραμμάτων.

2.1 Στη διαδικτυακή εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Παιδείας www.e-yliko.gr στο τμήμα «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο» και ειδικότερα «Διαμοιρασμός αρχείων από το Διαδίκτυο (file sharing)» αναφέρεται:
«Ασφάλεια: Η χρήση των προγραμμάτων διαμοιρασμού αρχείων παραβιάζει τους κανόνες «υγιεινής» του υπολογιστή μας. Μοιραζόμαστε «πράγματα» με χρήστες που δεν τους γνωρίζουμε και δεν τους εμπιστευόμαστε. Η «υγεία» του υπολογιστή μας κινδυνεύει από ιούς και άλλα καταστροφικά προγράμματα που διαχέονται στον υπολογιστή μας και τον μολύνουν. Οι ιοί μπορούν να καταστρέψουν τον υπολογιστή μας. Άλλα προγράμματα (π.χ. spyware) μπορούν να καταγράψουν τις δραστηριότητες μας στο Διαδίκτυο και να στείλουν αυτή την πληροφορία σε τρίτους ή να προκαλούν εμφάνιση διαφημιστικών μηνυμάτων ακόμη και όταν δεν είμαστε συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο.
Πρόσβαση των παιδιών σε πορνογραφικό υλικό:
Τα περισσότερα από τα προγράμματα διαμοιρασμού αρχείων στο Διαδίκτυο επιτρέπουν την πρόσβαση ανήλικων σε ακατάλληλα βίντεο ή εικόνες. Καθώς τα παιδιά αναζητούν την αγαπημένη τους μουσική μπορεί αθέλητα να γίνουν παραλήπτες πορνογραφικού υλικού, απλά επειδή αυτό περιέχει τις ίδιες λέξεις-κλειδιά με τις οποίες γίνεται η αναζήτηση. Πολλά από τα προγράμματα ελέγχου της πλοήγησης, συμπεριλαμβανομένου και αυτού του σχολικού δικτύου, δεν είναι καθόλου αποτελεσματικά όταν η διακίνηση του ακατάλληλου υλικού γίνεται μέσα από προγράμματα διαμοιρασμού. (7)»

2.2 Στην ιστοσελίδα του Κέντρου Λειτουργίας Δικτύων του Πανεπιστημίου Πατρών αναφέρεται σχετικά στην ενότητα «Προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας κατά την Peer to Peer διανομή αρχείων»: «Πέρα από ποινικές διώξεις ή κλητεύσεις που μπορεί να υποστεί κάποιος που εμπλέκεται σε μη εξουσιοδοτημένη διακίνηση υλικού (η οποία μέσω των Ρ2Ρ είναι ανιχνέυσιμη), η χρήση των Ρ2Ρ εφαρμογών μπορεί να βάλει σε κίνδυνο κατεβάσματος αρχείων που περιέχουν ιούς (viruses) και δούρειους ίππους (trojans λογισμικό που εγκαθίσταται στον υπολογιστή σας και μέσω αυτού αποκτούν πρόσβαση τρίτοι σ’αυτόν), αλλά και έκθεσης των προσωπικών σας δεδομένων στον εξωτερικό κόσμο. Επιπλέον πολλές Ρ2Ρ εφαρμογές είναι γνωστές ότι περέχουν λογισμικό κατασκόπευσης του υπολογιστή σας (spyware) ή λογισμικό που αυτόματα παίζει, εμφανίζει ή κατεβάζει διαφημστικό υλικό (adware) και το οποίο εγκαθίσταται και λειτουργεί στον υπολογιστή σας χωρίς να το αντιλαμβάνεστε. Δεν πρέπει να εμπιστεύεστε το όνομα ενός αρχείου σε έναν υπολογιστή ενός ξένου (βάσει του οποίου ψάχνετε περιεχόμενο για να κατεβάσετε στον δικό σας υπολογιστή) ή να κατεβάζετε μια εφαρμογή λογισμικού από μία μη έμπιστη πηγή . (8)»

2.3 Η ίδια η Microsoft στην ιστοσελίδα της περιέχει συμβουλές προς τους χρήστες Ρ2Ρ προγραμμάτων, όπου ξεκάθαρα αναφέρεται ότι μπορεί να εμφανιστεί περιεχόμενο άλλο από αυτό που έχει ζητηθεί κατά το κατέβασμα αρχείων από Ρ2Ρ προγράμματα (9). Σχετικά έχουν δημοσιευθεί και άρθρα σε εφημερίδες (10) αλλά και πλειάδα ξενόγλωσσων άρθρων από έγκυρες πηγές (11).

Αν ένας υπολογιστής είναι κοινόχρηστος, π.χ. σε ένα γραφείο, σε σχολείο ή ακόμη και σε μια οικογένεια και έχουν πρόσβαση παραπάνω από ένα άτομα σε αυτόν, και έχει εγκατασταθεί πρόγραμμα σαν το e-mule στον υπολογιστή αυτό, είναι πρακτικά αδύνατο να γνωρίζουμε ποιος έχει κατεβάσει το παράνομο αρχείο, διότι σε κάθε χρήση του προγράμματος αυτού, μπορεί να κατεβαίνει και παράνομο περιεχόμενο. Τα παιδιά είναι οι πιο ευάλωτοι χρήστες γιατί αναζητούν δημοφιλές περιεχόμενο, και οι τίτλοι που αναζητούν είναι συχνά καμουφλαρισμένα παράνομα αρχεία. Λέξεις όπως «κουνελάκι», «γάτα», «γατούλα» που είναι φαινομενικά αθώες μπορούν να αποδώσουν πληθώρα άσεμνων και πορνογραφικών εικόνων.

Το αν ηθελημένα έχει κατεβάσει κανείς τις εικόνες αυτές είναι επίσης αδύνατον να διαπιστωθεί, όμως αν κρίνουμε από τις δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί στη χώρα μας πάνω στο θέμα της διακίνησης πορνογραφικού υλικού μέσω διαδικτύου, θα διαπιστώσουμε ότι η ηθελημένη αναζήτηση τέτοιων εικόνων αποφέρει ως αποτέλεσμα χιλιάδες αποθηκευμένες εικόνες σε έναν υπολογιστή ή σε μέσο αποθήκευσης και όχι μία ή δύο ή τρεις φωτογραφίες. Η μικρή ποσότητα εικόνων υποδεικνύει περισσότερο λάθος κατέβασμα παρά ηθελημένη αναζήτηση. Και αυτό διότι η ηθελημένη αναζήτηση θα απέδιδες εκατομμύρια εικόνες, δεν έχει νόημα η αποθήκευση μόνο τριών.

2.4 Σχετικά με το μέγεθος του κινδύνου να κατεβάσει κανείς ανεπιθύμητο περιεχόμενο αρκεί να αναφερθεί ότι πολλά από τα προγράμματα διαμοιρασμού αρχείων στις ιστοσελίδες τους τονίζουν τον κίνδυνο αυτό, προκειμένου να προστατεύσουν και ενημερώσουν τους χρήστες τους. Χαρκατηριστικά αναφέρεται ότι
στο τμήμα ενημέρωσης για θέματα ασφάλειας (με τίτλο P2P Software Safety – File Sharing Risks) της ιστοσελίδας του προγράμματος διαμοιρασμού αρχείων “P2P Rocket” αναφέρεται:
«Επιπλέον, μπορεί να κατεβάσετε ακούσια έναν ιό, κακόβουλο λογισμικό, παιδική πορνογραφία ή να διευκολύνετε μια παραβίαση ασφαλείας. Υπάρχουν αρχεία με παραπλανητικούς τίτλους που μπορεί να κρύβουν κακόβουλο περιεχόμενο, οπότε θα ήταν καλή ιδέα να χρησιμοποιείτε anti-virus και anti-spyware λογισμικό για να προστατεύσετε τον υπολογιστή σας. (…)
Παράνομο, βλαβερό και ακατάλληλο για ανηλίκους περιεχόμενο:
(…) Δυστυχώς, λίγες εικόνες παιδικής πορνογραφίας αλιεύονται από προγράμματα φιλτραρίσματος ή γονεϊκού ελέγχου. Τα περισσότερα απ’αυτά τα προϊόντα λειτουργούν χρησιμοποιώντας είτε γνωστές λίστες εικόνων ή περιγραφών είτε λεζάντες εικόνων. Συνήθως όμως οι εικόνες παιδικής πορνογραφίας δεν χρησιμοποιούν λέξεις με τις οποίες θα αναγνωρίζονταν από ένα πρόγραμμα φιλτραρίσματος. Ο μόνος τρόπος να αποφύγει κανείς την παιδική πορνογραφία στα δίκτυα p2p είναι να απέχει από όρους αναζήτησης που θα μπορούσαν να υπονοούν εικόνες νεαρών παιδιών ή προεφήβων. Ακόμα και τότε όμως, η λήψη άγνωστων εικόνων μπορεί να είναι επικίνδυνη. Παρ’ όλο που μερικά αρχεία παρέχουν ενδείξεις για το θέμα παιδικής πορνογραφίας που περιέχουν, χρησιμοποιώντας όρους όπως «Λολίτα», «νεαρά αγόρια» κλπ, οι πιο εξελιγμένοι διακινητές παιδικής πορνογραφίας χρησιμοποιούν διαφορετικούς όρους για να καμουφλάρουν το πραγματικό τους περιεχόμενο. Είναι δυνατόν κάποιος αθώα να «σκοντάψει» πάνω σε ένα ή περισσότερα τέτοια αρχεία, καθώς ψάχνει για διαφορετικό περιεχόμενο.»
(«Moreover, you may also unwittingly download a virus, spyware, child pornography or facilitate a security breach. There are mislabeled files which can conceal malicious content, so a good idea would be to use anti-virus and anti-spyware software in order to protect your computer.(…) Illegal, Harmful and Child-Inappropriate Content:
(…) Unfortunately, few child pornography images are caught by filtering software programs or parental controls. Most of these products work using either known lists of images or textual descriptions or names of images. Typically, child pornographic images do not use the words or names that would otherwise trigger a filtering product. The only way to avoid child pornography on P2P networks is to steer clear of search terms that might imply images of young children or preteens. Even then, downloading unknown images can be risky. Although some files provide an indication of their child pornography subject matter, using searchable terms such as “Lolita”, “young boys”, etc., the more sophisticated child pornography traders use other file names to mask their true content. It is possible for someone to innocently stumble across one or more of these files, while looking for other content. (12)»)

2.5 Ανάλογο περιεχόμενο και νόημα περιέχει και το άρθρο του δικηγόρου A. Patrick Roberts στις Η.Π.Α. ο οποίος αναφέρει σχετικά:
«Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου προειδοποιεί ότι ο διαμοιρασμός αρχείων μπορεί να καταλήξει στο να επιτρέπει (ο χρήστης) εν αγνοία του άλλους να αντιγράφουν εμπιστευτικά έγγραφα ή να κατεβάζει κατά λάθος ιούς ή να κατεβάσει κατά λάθος πορνογραφία. (…) Από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους των ΗΠΑ ζητήθηκε να προσδιορίσει την ευκολία πρόσβασης σε παιδική πορνογραφία μέσω δικτύων P2P και τον κίνδυνο ακούσιας έκθεσης σε πορνογραφία, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής πορνογραφίας, από νεαρούς χρήστες των P2P. Βρήκε ότι η παιδική πορνογραφία είναι εύκολο τόσο να βρεθεί όσο και να «κατεβαστεί» από τα δίκτυα P2P (…) Η έρευνα βρήκε ότι υπάρχει ένας σημαντικός κίνδυνος ακούσιας έκθεσης των νεαρών χρηστών σε πορνογραφία, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής πορνογραφίας. Ακόμα και αθώες λέξεις που είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν από νεαρούς, όπως χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων ή ονόματα διασημοτήτων, ανέκτησαν εικόνες που περιλάμβαναν παιδικές ερωτικές σκηνές (7%) και παιδική πορνογραφία (1%)»
(«The Federal Trade Commission warns that file sharing may result in unknowingly allowing others to copy private files or accidental virus download or involuntary pornography download.» (…) «Τhe U.S. General Accounting Office was requested to determine the ease of access to child pornography over P2P networks and the risk of inadvertent exposure to pornography, including child pornography, of juvenile P2P users. It found that child pornography is both easily found and downloaded from P2P networks.» (…) «The study found a significant risk of inadvertent exposure of juvenile users to pornography, including child pornography. Even innocuous keywords likely to be used by juveniles, such as cartoon character or celebrity names, retrieved images that included child erotica (7 percent) and child pornography (1 percent). (13)»)

2.6 Στη μελέτη της Patricia M. Greenfield (Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Λος Άντζελες, Η.Π.Α.) με τίτλο «Ακούσια έκθεση σε πορνογραφία στο Διαδίκτυο: Επιπτώσεις των δικτύων διαμοιρασμού αρχείων peer-to-peer στην ανάπτυξη και την οικογένεια των παιδιών» μεταξύ άλλων αναφέρεται:
«Παρ’ όλα αυτά, τα δίκτυα peer-to-peer είναι μοναδικά, γιατί τα περισσότερα παιδιά και έφηβοι πηγαίνουν σε αυτά με τον αποκλειστικό σκοπό να κατεβάσουν μουσική. Έτσι η έκθεσή τους σε πορνογραφία σε αυτά τα δίκτυα είναι τις περισσότερες φορές ακούσια. (…) Το πιο κοινό σενάριο ήταν ότι ο ερωτώμενος παρακολούθησε το πρόγραμμα ή την ταινία επειδή κάποιος άλλος ήθελε να το παρακολουθήσει (40,8%), αλλά σχεδόν το ένα τρίτο (30,1%) είπε ότι απλώς έτυχε να πέσουν πάνω στο υλικό.” (Cantor et al., 2003, p. 13). Όταν η εμπειρία του καθοριστικού σεξουαλικού μέσου συνέβαινε στην ηλικία των 12 ετών ή λιγότερο, ήταν συνήθως επειδή κάποιος άλλος το παρακολουθούσε. Όταν συνέβαινε στην ηλικία των 13 ετών ή περισσότερο, ο ερωτώμενος συνήθως είτε έψαχνε γι’ αυτό είτε ακούσια έπεφτε τυχαία πάνω του.»
(«However, peer-to-peer networks are unique because most children and adolescents go to them with the exclusive purpose of downloading music; therefore, their exposure to pornography on these networks is most often inadvertent. (…) The most common scenario was that the respondent watched the program or movie because someone else wanted to watch it (40.8%), but almost a third (30.1%) said they just happened to stumble on the materialQ (Cantor et al., 2003, p. 13). When the impactful sexual medium experience occurred at age 12 or less, it was usually because someone else was watching it. When it occurred at age 13 or older, the respondent usually either sought it out or inadvertently stumbled into it. (14)»)

2.7 Στην έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους των Η.Π.Α. προς τον πρόεδρο και μέλος της μειοψηφίας, της Επιτροπής για την κυβερνητική μεταρρύθμιση, Βουλή των Αντιπροσώπων (United States General Accounting Office Report to the Chairman and Ranking Minority Member, Committee on Government Reform, House of Representatives) με τίτλο «Προγράμματα ανταλλαγής αρχείων – Τα δίκτυα Peer-to-Peer παρέχουν εύκολη πρόσβαση σε παιδική πορνογραφία», τον Φεβρουάριο 2003 (FILE-SHARING PROGRAMS- Peer-to-Peer Networks Provide Ready Access to Child Pornography, σελ. 18) αναφέρεται σχετικά: «Οι νεαροί χρήστες των Peer-to-Peer εφαρμογών μπορούν να εκτεθούν ακουσίως στην πορνογραφία. Οι νεαροί χρήστες των δικτύων peer-to-peer αντιμετωπίζουν σημαντικό κίνδυνο ακούσιας έκθεσης σε πορνογραφία κατά την αναζήτηση και το κατέβασμα εικόνων. Σε μια αναζήτηση που έγινε με αθώες λέξεις-κλειδιά που είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν από ανηλίκους στα peer-to-peer δίκτυα (όπως είναι τα ονόματα δημοφιλών τραγουδιστών, ηθοποιών και χαρακτήρων κινουμένων σχεδίων), σχεδόν οι μισές των εικόνων που ελήφθησαν ταξινομήθηκαν ως πορνογραφία ενηλίκων ή πορνογραφία κινουμένων σχεδίων. Οι ανήλικοι χρήστες μπορούν επίσης να εκτεθούν ακούσια σε περιεχόμενο παιδικής πορνογραφίας μέσω μιας τέτοιας αναζήτησης αλλά ο κίνδυνος μιας τέτοιας έκθεσης είναι μικρότερος από αυτόν της έκθεσης στην πορνογραφία εν γένει (15).»
(«Juvenile Users of Peer-to-Peer Applications May Be Inadvertently Exposed to Pornography. Juvenile users of peer-to-peer networks face a significant risk of inadvertent exposure to pornography when searching and downloading images. In a search using innocuous keywords likely to be used by juveniles searching peer-to-peer networks (such as names of popular singers, actors, and cartoon characters), almost half of the images downloaded were classified as adult or cartoon pornography. Juvenile users may also be inadvertently exposed to child pornography through such searches, but the risk of such exposure is smaller than that of exposure to pornography in general.»)

2.8 Από δήλωση του James C. Miller III, για λογαριασμό της Ένωσης Δισκογραφικών Εταιρειών της Αμερικής (Recording Industry Association of America - RIAA) στο Συνέδριο για την Ανταλλαγή Αρχείων P2P, με τη χορηγία της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ, 15 Δεκεμβρίου 2003, Washington, DC αναφέρεται:
«Μία από τις μεγαλύτερες χρήσεις των P2P προγραμμάτων διαμοιρασμού αρχείων είναι η πορνογραφία. Για τους ενήλικες, αυτό θα έπρεπε να είναι θέμα προσωπικών προτίμησεων. Αλλά υπάρχουν δύο εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα εδώ. Το πρώτο είναι ότι τα παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται σε τέτοιου είδους πληροφορίες. Ενώ οι πάροχοι των P2P ισχυρίζονται ότι το λογισμικό τους περιέχει ενσωματωμένα αποτελεσματικά φίλτρα για περιεχόμενο «ενηλίκων», τα φίλτρα αυτά όμως είναι θλιβερά ανεπαρκή. Χρησιμοποιώντας σχετικά αθώους όρους αναζήτησης σε ένα δίκτυο P2P θα προκύψει μια ποικιλία πορνογραφικού περιεχομένου, διότι, εν μέρει, η πηγή είναι αυτή που τιτλοφορεί το αρχείο και οι πορνογράφοι είναι αρκετά έξυπνοι ώστε να δίνουν τέτοιους τίτλους στο έργο τους, που θα προκαλέσουν ευρεία πρόσβαση σε αυτό. Επίσης, οι κύριοι πάροχοι P2P έχουν ρυθμίσει κατάλληλα τις ιστοσελίδες τους ώστε να είναι πολύ εύκολο να απενεργοποιηθεί το φίλτρο των ενηλίκων. Η δεύτερη σοβαρή ανησυχία είναι ότι η διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας είναι κακούργημα, και σε αυτό ακριβώς εμπλέκεται ένας καταναλωτής κάθε φορά που, ακόμα και χωρίς τη γνώση του, ο υπολογιστής του καταλαμβάνεται από το λογισμικό P2P και ένα αρχείο που περιέχει παιδική πορνογραφία είναι κοινόχρηστο με άλλους. (16)»
(«One of the greatest uses of P2P file-sharing is pornography. For adults, that should be a matter of personal preference. But there are two extremely important issues here. The first is that children should not be exposed to such information. While P2P providers represent that their software incorporates efficient filters of “adult” content, such filters are woefully inadequate. Using relatively innocuous terms to search a P2P network will produce a variety of pornography since, in part, the source is the one labeling the file and pornographers are clever in labeling their work to induce wide access. Also, the major P2P providers have conveniently configured their websites to make it very easy to disable the adult filter. The second serious concern is that the distribution of child pornography is a felony, and that is exactly what a consumer engages in whenever, even without his knowledge, his computer is taken over by the P2P software and a file containing child pornography is shared with others.»)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τα δίκτυα Peer to Peer διαμοιρασμού αρχείων είναι ευρέως διαδεδομένα εργαλεία, που χρησιμοποιούνται από ενήλικες και παιδιά. Η κυριότερη χρήση τους είναι το κατέβασμα μουσικής ή ταινιών. Η χρήση τους είναι νόμιμη και δωρεάν. Ωστόσο περιέχουν και παράνομο υλικό, μεταξύ άλλων και υλικό παιδικής προνογραφίας, περιεχόμενο ρατσιστικό, βίαιο, άσεμνο. Εξαιτίας της δομής αυτών των συστημάτων η διακίνηση του υλικού είναι ταυτόσημη με την αποθήκευση και οι δύο αυτές έννοιες, της αποθήκευσης δηλαδή και της διακίνησης του υλικού είναι ταυτόσημες με το κατέβασμα του κάθε αρχείου, αφού κατά το κατέβασμα ενός αρχείου γίνεται ταυτόχρονη αποθήκευση και στη συνέχεια διανομή του .
Ο κίνδυνος να κατεβάσει ο χρήστης ανεπιθύμητο υλικό είναι τόσο συνήθης και αναμενόμενος που αναφέρεται στην εγχώρια και διεθνή βιβλιογραφία. Πάγια θέση όλων των αναλυτών είναι ότι ο χρήστης προγραμμάτων διαμοιρασμού μπορεί να κατεβάσει παράνομο περιεχόμενο εν αγνοία του, βασικά επειδή το υλικό αυτό φέρει παραπλανητικούς τίτλους με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται στον χρήστη κατά την αναζήτηση νόμιμου περιεχομένου, χωρίς ο χρήστης να είναι σε θέση να γνωρίζει την φύση του αληθούς περιεχομένου κάθε αρχείου.

Αθήνα, 8/3/2011
Έλενα Αλκ. Σπυροπούλου
Δικηγόρος

(1)Όπως αναφέρει η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia στο λήμμα «eMule», το έτος 2009 το πρόγραμμα eMule είχε εγκατασταθεί σε περισσότερους από 420 εκ. υπολογιστές ανά την υφήλιο.
(2) «...όσο πιο δημοφιλές είναι ένα αρχείο, τόσο μεγαλύτερες ταχύτητες επιτυγχάνονται κατά την μεταφόρτωσή του...» Δημήτριος Σερενίδης «Προσβολές της πνευματικής ιδιοκτησίας στα ψηφιακά δίκτυα» σελ. 117, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη 2010.
(3) «Συνεπώς στα peer to peer δίκτυα οι απλοί χρήστες κατέχουν ρόλο όχι μόνο αποδέκτη αλλά και διανομέα...» Δημήτριος Σερενίδης «Προσβολές της πνευματικής ιδιοκτησίας στα ψηφιακά δίκτυα» σελ. 117, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη 2010.
(4) H Διεθνής Ομοσπονδία της Φωνογραφικής Βιομηχανίας (IFPI: International Federation of the Phonographic Industry) σε κείμενό της σχετικά με τους κινδύνους από τα δίκτυα P2P αναφέρει μεταξύ άλλων ότι: «Πολλοί χρήστες βρίσκονται να κατεβάζουν λάθος αρχεία, καθώς τα ονόματα και οι περιγραφές γι’αυτά μπορούν να είναι παραπλανητικές και οι καταναλωτές μπορούν να καταλήξουν σε ακατάλληλο υλικό.... Παιδόφιλοι έχουν χρησιμοποιήσει τις κοινότητες p2p για να διανείμουν πορνογραφικό υλικό και να έρθουν σε επαφή με παιδιά.» («Many users find themselves downloading the wrong files as the names and descriptions for them can be misleading and consumers can end up with inappropriate materials. Paedophiles have used p2p communities to distribute pornographic materials and make contact with children.» http://www.ifpi.org/content/section_news/20060404i.html)
(5) χαρακτηριστική είναι η αναφορά χρήστη στο φόρουμ του ίδιου του προγράμματος eMule στις 18/5/2009: «...Στην Ισπανία μια γυναίκα συνελήφθη να κατεβάζει και αποθηκεύει αρχεία περιέχοντα υλικό παιδική πορνογραφίας.... Έλαβε τα αρχεία αυτά αναζητώντας λέξεις κλειδιά όπως πατέρας, μητέρα, παιδί, γιος, κόρη, μωρό. Για μένα σίγουρα οι λέξεις αυτές κλειδιά δείχνουν μια γυναίκα που προσπαθεί να βρει πληροφορίες για γονείς.»
(6) στο φόρουμ του προγράμματος avast (πρόγραμμα προστασίας του υπολογιστή) υπάρχει μεταξύ άλλων και η χαρακτηριστική περίπτωση χρήστη ο οποίος αναφέρει: «Κατέβασα ένα αρχείο .rar με τίτλο κάτι σαν «Χάρτες χρηστών για το πρόγραμμα 57 Mapfino» από το eMule περιμένοντας ότι θα κατεβάσω χάρτες για το πρόγραμμα Mapfino και ίσως κάτι άλλο ενδιαφέρον. Άνοιξα το αρχείο και ήταν γεμάτο με αρχεία με κατάληξη .tif και .jpg γεγονός που μου φάνηκε παράξενο γιατί οι χάρτες του Mapfino θα έπρεπε να έχουν κατάληξη .tab, .dat, .wor. Αντί αυτού άνοιξα ένα αρχείο και ήταν μία ακραία ενοχλητική εικόνα παιδικής προνογραφίας... Εκτός από το ότι αισθάνομαι αηδία και θυμό για τους άρρωστους αυτούς που κατασκευάζουν υλικό παιδικής πορνογραφίας ανησυχώ επίσης και για τον υπολογιστή μου. Δεν έχω ιδέα αν ο υπολογιστής μου είναι τώρα γεμάτος με κρυμμένες φωτογραφίες παιδικής πορνογραφίας και αν πιθανότατα διαμοιράζονται αυτές μέσω του eMule ... »
(7) http://www.e-yliko.gr/htmls/pc_use/sfshare.aspx
(8) www.upnet.gr/faq-copyright.php
(9) «Όπως συμβαίνει με το μεγαλύτερο μέρος των αρχείων που λαμβάνετε από το Διαδίκτυο, τα κοινόχρηστα αρχεία συχνά περιέχουν κινδύνους, όπως ιούς, λογισμικό υποκλοπής και άλλο ανεπιθύμητο λογισμικό. Ένα αρχείο που φαίνεται νόμιμο θα μπορούσε να είναι μεταμφιεσμένος ιός. Επίσης συχνά οι ανυποψίαστοι χρήστες κάνουν λήψη δωρεάν λογισμικού που ενσωματώνει συγκαλυμμένο λογισμικό υποκλοπής» Ιστοσελίδα Microsoft «Ασφάλεια στο σπίτι, Τα πλεονεκτήματα και οι κίνδυνοι από την ομότιμη κοινή χρήση αρχείων»
(10) Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 9/11/2009: «... Ο ανυποψίαστος χρήστης εμφανίζεται εν αγνοία τυ ότι σερφάρει σε παράνομα sites και αποθηκεύει παιδοφιλικό πορνογραφικό υλικό –κάτι που δεν το συνειδητοποιεί μέχρι ίσως η αστυνομία να του χτυπήσει την πόρτα. Έτσι υπάρχουν περιπτώσεις όπου αθώοι πολίτες έχουν κατηγορηθεί χωρίς λόγο ως παιδόφιλοι...»
(11) Τον κίνδυνο της εν αγνοία του χρήστη διακίνησης και αποθήκευσης παράνομων αρχείων δέχεται και η ομάδα Ομάδα Ετοιμότητας Επιεγόντων Περιστατικών σχετικά με υπολογιστές (United States Computer Emergency Readiness Team) US-CERΤ της κυβερνητικής υπηρεσίας ΝCSD (National Cyber Security Division) των ΗΠΑ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η οποία σε κείμενο - συμβουλή (National Cyber Alert System - Cyber Security Tip ST05-007) σχετικά με τους κινδύνους της τεχνολογίας file sharing στην ιστοσελίδα της, αναφέρει: «Αρχεία που μοιράζονται μέσω εφαρμογών P2P μπορεί να περιέχουν πειρατικό λογισμικό, υλικό προστατευόμενο με πνευματική ιδιοκτησία ή πορνογραφικό περιεχόμενο. Εάν κατεβάσετε κάτι τέτοιο, ακόμα και εν αγνοία σας, ενδέχεται να αντιμετωπίσετε πρόστιμα ή άλλες νομικές ενέργειες.» («Files shared through P2P applications may include pirated software, copyrighted material, or pornography. If you download these, even unknowingly, you may be faced with fines or other legal action.» http://www.us-cert.gov/cas/tips/ST05-007.html)
(12) http://www.p2procket.com/p2p-software-safety/
(13) «Οι κίνδυνοι του διαμοιρασμού αρχείων μέσω Peer-to-Peer: πώς αθώοι χρήστες μπορούν να συλληφθούν για παράνομη παιδική πορνογραφία»
http://www.robertslawteam.com/Articles/The-Dangers-of-Peer-to-Peer-Shari...
(14) Patricia M. Greenfield «Inadvertent exposure to pornography on the Internet: Implications of peer to peer file sharing networks for child development and families»εκδόσεις Elsevier Inc. 2004 http://forums.newspeakdictionary.com/img/Inadvertent_exposure_to_porn.pdf
(15) United States General Accounting Office Report to the Chairman and Ranking Minority Member, Committee on Government Reform, House of Representatives (FILE-SHARING PROGRAMS- Peer-to-Peer Networks Provide Ready Access to Child Pornography, σελ. 18 http://www.gao.gov/new.items/d03351.pdf
(16) http://www.ftc.gov/bcp/workshops/filesharing/presentations/miller_1.pdf σελ. 5-6
(17) Σχετικά αναφέρει η Τατιάνα-Ελένη Συνοδινού (Πνευματική ιδιοκτησία και Νέες τεχνολογίες: η σχέση χρήστη-δημιουργού, εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2008, σελ. 272) «Πράγματι η φιλοσοφία των δικτύων peer to peer είναι ότι κάθε έργο που λαμβάνεται από το χρήστη πρέπει να προσφέρεται για ανταλλαγή στο δίκτυο και η πλειοψηφία των λογισμικών έχει σχεδιαστεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε το έργο να διατίθεται σε άλλους χρήστες αυτόματα με το «κατέβασμα».»

Σχετική Βιβλιογραφία και αρθρογραφία, αναφορές:

1. Wikipedia. Διαδικτυακή Εγκυκλοπαίδεια (www.wikipedia.org).
2. Δημήτριος Σερενίδης «Προσβολές της πνευματικής ιδιοκτησίας στα ψηφιακά δίκτυα» σελ. 117, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη 2010.
3. Διεθνής Ομοσπονδία της Φωνογραφικής Βιομηχανίας (IFPI: International Federation of the Phonographic Industry (http://www.ifpi.org/content/section_news/20060404i.html)
4. Φόρουμ του προγράμματος eMule (http:forum.emule-project.net/index.php?showtopic=145122)
5. Φόρουμ του προγράμματος avast (Http://forum.avast.com/index.php?action=printpage;topic=28891.0)
6. Ιστοσελίδα e-yliko.gr του Υπουργείου Παιδείας
7. Ιστοσελίδα του Κέντρου Λειτουργίας Δικτύων Πανεπιστημίου Πατρών.
8. Ιστοσελίδα Microsoft. www.microsoft.com ενότητα: Ασφάλεια στο σπίτι
9. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία 9/11/2009
10. Ιστοσελίδα της αμερικανικής υπηρεσίας ετοιμότητας για επείγοντα περιστατικά σχετικά με υπολογιστές (United States Computer Emergency Readiness Team US-CERΤ) www.us-cert.gov/cas/tips/ST05-007/html
11. Patricia M. Greenfield «Inadvertent exposure to pornography on the Internet: Implications of peer to peer file sharing networks for child development and families»εκδόσεις Elsevier Inc. 2004
http://forums.newspeakdictionary.com/img/Inadvertent_exposure_to_porn.pdf
12. United States General Accounting Office Report to the Chairman and Ranking Minority Member, Committee on Government Reform, House of Representatives (FILE-SHARING PROGRAMS- Peer-to-Peer Networks Provide Ready Access to Child Pornography, σελ. 18
13. Τατιάνα-Ελένη Συνοδινού (Πνευματική ιδιοκτησία και Νέες τεχνολογίες: η σχέση χρήστη-δημιουργού, εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2008, σελ. 272