Σε πρόσφατη απόφαση του το Ανώτατο Δικαστήριο της Σιγκαπούρης επέκτεινε την έννοια του δημιουργού πνευματικών έργων και σε νομικές οντότητες.

Μέχρι την απόφαση αυτή, ως δημιουργός πνευματικού έργου νοείτο μόνο φυσικό πρόσωπο, αφού μόνο ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει πρωτότυπα πνευματικά έργα. Τα νομικά πρόσωπα καθίστανται δημιουργοί μόνο δευτερογενώς, με μεταβίβαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας από το (φυσικό πρόσωπο) δημιουργό σε αυτά με σύμβαση ή αυτοδικαίως όπως ορίζει ο νόμος.

Εν προκειμένω όμως το Ανώτατο Δικαστήριο της Σιγκαπούρης έκρινε ότι τα νομικά πρόσωπα δεν αποκλείονται από την έννοια του "φυσικού" δημιουργού. Η υπόθεση αφορούσε αγωγή που ηγειρε η εταιρεία Pioneers & Leader (Publishers) Ltd, εκδότρια του ιπποδρομιακού περιοδικού "Punter's Way" εναντίον της Asia Pacific Publishing Pte Ltd, εκδότριας του περιοδικού "Racing Guide" με όμοιο αντικείμενο. Η ενάγουσα εταιρεία ισχυριζόταν ότι η εναγομένη Asia Pacific παραβίασε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που αυτή κατείχε επί του περιεχομένου του περιοδικού της.

Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης ανέκυψε το μείζον νομικό ζήτημα, αν ένα νομικό πρόσωπο μπορεί να είναι "δημιουργός" ενός πνευματικού έργου. Η εναγομένη υποστήριξε ότι η Pioneers δεν εδικαιούτο να εγείρει αγωγή, καθώς δεν ήταν "δημιουργός", αφού ουδέποτε της μεταβιβάσθηκαν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του περιεχομένου από τα φυσικά πρόσωπα δημιουργούς του. Και αυτό γιατί μερικά από τα χαρακτηριστικά του περιοδικού, τα οποία η ενάγουσα ισχυριζόταν ότι η εναγομένη αντέγραψε παραβιάζοντας τα δικαιώματά της, αποτελούσαν προτάσεις και συμβολή των άγνωστων αναγνωστών του περιοδικού, τα οποία η ενάγουσα πράγματι υιοθέτησε.

Το βασικό νομικό επιχείρημα της εναγομένης ήταν ότι η έννοια του δημιουργού δεν μπορεί να επεκταθεί στα νομικά πρόσωπα, διότι κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο στo δημόσιο συμφέρον, επειδή θα επέκτεινε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των νομικών προσώπων-δημιουργών επ'άπειρον, καθώς τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας διαρκούν μέχρι 70 έτη μετά τον θάνατο του δημιουργού, και τα νομικά πρόσωπα δεν πεθαίνουν.

Η ενάγουσα αντέτεινε ωστόσο ότι σε προηγούμενη απόφασή του (1992, Alteco Chemical Pte Ltd v Chong Yean Wah) το ίδιο Δικαστήριο είχε κρίνει ότι υπό ειδικές συνθήκες ένα νομικό πρόσωπο πράγματι μπορεί να είναι "δημιουργός" έργου πνευματικής ιδιοκτησίας. Σε ένα απόσπασμα εκείνης της απόφασης, το δικαστήριο έκρινε ότι "...Αυτή είναι μια εποχή όπου ενα έργο είναι συχνά το αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας και γραφιστικών εργασιών κατασκευασμένων από υπολογιστές. Συχνά και ειδικά σε περιπτώσεις όπου δίνεται μια παραγγελία σε ένα πρακτορείο για την κατασκευή ενός περιτυλίγματος ή μιας διαφήμισης, ο δημιουργός δεν έχει κανένα απολύτως έννομο συμφέρον από το περιτύλιγμα ή την διαφήμιση αυτή. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι συχνά δύσκολο, αν όχι αδύνατον, για ένα άτομο, έναν "δημιουργό" να διεκδικήσει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή ακόμη και να προσδιορίσει την συμβολή του..."

"... Υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν αδυνατον να προσδιοριστεί ένα πρόσωπο που θα μπορούσε να θεμελιώσει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στο τελικό έργο. Ως αποτέλεσμα, η κοινή λογική, οι αρχές του εθιμικού δικαίου και το κοινό αίσθημα δικαιοσύνης απαιτούν ο μόνος δημιουργός που μπορεί να θεμελιώσει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στο τελικό έργο να είναι η εταιρεία που το παρήγγειλε. Αυτή είναι που το ζήτησε και πλήρωσε για την δημιουργία του. Αυτή θα έπρεπε να είναι η σύγχρονη έννοια της λέξης "δημιουργός". Στον αθέμιτο ανταγωνισμό ο όρος "έμπορος" ερμηνεύεται ευρέως, ώστε να περιλαμβάνει ένα πρόσωπο που κάνει επαγγελματική, καλλιτεχνική ή πνευματική εργασία. Τοιουτοτρόπως, για τις ανάγκες του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας, ο όρος "δημιουργός" θα πρέπει να ερμηνεύεται ευρέως, ώστε να συμπεριλαμβάνει το μόνο πρόσωπο του οποίου τα συμφέρονται είναι σκόπιμο να προστατευτούν."

Το Δικαστήριο εν προκειμένω έκρινε ότι επειδή ο νόμος δεν ορίζει ρητώς την έννοια του δημιουργού, το βάρος απόδειξης του ισχυρισμού ότι τα νομικά πρόσωπα δεν περιλαμβάνονται στην έννοια αυτήν, φέρει ο εναγόμενος. Και στη συνέχεια έκρινε ότι "με δεδομένη την κατάσταση όπου εργαζόμενοι από διαφορετικά τμήματα μιας επιχείρησης συμβάλλουν δημιουργώντας μικρά μέρη ενός έργου, τα οποία αυτόνομα είναι άνευ σημασίας ή νοήματος και δεν συνιστούν πνευματική δημιουργία δεκτική προστασίας υπό το πρίσμα της πνευματικής ιδιοκτησίας, και είναι η επιχείρηση ως σύνολο εκείνη που ενώνει όλα αυτά τα μέρη, ώστε να δημιουργήσει το τελικό προϊόν, στο οποίο πράγματι ενυπάρχουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τότε ευλόγως η εταιρεία θεωρείται δημιουργός του έργου..."

Η απόφαση είναι σημαντική όχι μόνο γιατί συμπεριλαμβάνει τα νομικά πρόσωπα στην έννοια του δημιουργού έργων πνευματικής ιδιοκτησίας αλλά και γιατί απαντώντας στα επιχειρήματα της εναγομένης, αποφάνθηκε πως στην περίπτωση των νομικών προσώπων, η διάρκεια προστασίας θα πρέπει να είναι εβδομήντα έτη μετά το έτος κατά το οποίο το έργο δημοσιεύθηκε ή έγινε προσιτό στο κοινό.

Όλο το κείμενο της απόφασης εδώ.