Διαδικτυακές απάτες και ηλεκτρονικά εγκλήματα στα ελληνικά δικαστήρια.
της Έλενας Αλκ. Σπυροπούλου, Δικηγόρου

Όλο και περισσότερες υποθέσεις απάτης μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή ή γενικότερα «ηλεκτρονικά» και «διαδικτυακά» αδικήματα φτάνουν τον τελευταίο καιρό στην ελληνική δικαιοσύνη. Πώς αντιμετωπίζονται οι υποθέσεις που αφορούν σε διαδικτυακές διαφορές από τα ελληνικά δικαστήρια; Με πολλή σκέψη και πολυσέλιδες αποφάσεις. Τα τελευταία έτη έχει σχηματιστεί ένα ικανό σώμα νομολογίας από τα ελληνικά δικαστήρια, το οποίο σε μερικές περιπτώσεις, όπως χαρακτηριστικά οι διαφορές οι σχετικές με τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις, προσφέρει μια σχεδόν συνολική αντιμετώπιση του θέματος.

Έτσι μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για θέματα που έχουν κριθεί παγίως από την ελληνική δικαιοσύνη, όπως:

1. Η νομική φύση και υπόσταση των ηλεκτρονικών διευθύνσεων.
Τα domain names, ελληνιστί ονόματα χώρου ή ηλεκτρονικές διευθύνσεις αποτελούν νέα μορφή διακριτικού γνωρίσματος, με την οποία μια επιχείρηση καταχωρείται στο διαδίκτυο, αφού συνδέεται στενά με τα στοιχεία εξατομίκευσης της. Δηλαδή ενόψει της λειτουργίας της, η ηλεκτρονική διεύθυνση επέχει θέση διακριτικού τίτλου στο διαδίκτυο, καθώς αποτελείται ή περιλαμβάνει συνήθως το όνομα, το εμπορικό σήμα, την επωνυμία ή το διακριτικό τίτλο της κάθε επιχείρησης, όπως αυτά χρησιμοποιούνται στις λοιπές και συνήθεις συναλλαγές της επιχείρησης. Με άλλα λόγια (διατύπωση από την υπ’ αριθμ. 4842/05 απόφ. ΠΠΑθ) «το domain name είναι η διαδικτυακή δήλωση-πιστοποίηση της ταυτότητας του χρήστη στον κυβερνοχώρο». Και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ανωτέρω απόφαση, «η ευχέρεια ελεύθερης χρήσης οποιασδήποτε ονομασίας, όσο γνωστής και φημισμένης και αν είναι, από τον πρώτο τυχόντα, θα προκαλούσε τεράστιες ή και ανεπανόρθωτες ζημίες στην επιχείρηση που καθιερώθηκε στις συναλλαγές με την επίμαχη ονομασία».

2. Η σύγκρουση των δικαιωμάτων περισσότερων δικαιούχων στην ηλεκτρονική διεύθυνση.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω αλλά και με την πρόσφατη υπ’ αριθμ. 5266/2005 απόφ. ΠΠΑθ, η ηλεκτρονική διεύθυνση θα πρέπει να απολαμβάνει αντίστοιχη προστασία με τα διακριτικά γνωρίσματα, όμως και κάθε διακριτικό γνώρισμα θα πρέπει να προστατεύεται από την μίμησή του ή δόλια χρήση του σε ηλεκτρονική διεύθυνση. Για την επίλυση τέτοιων διαφορών τα ελληνικά δικαστήρια λαμβάνουν υπόψη υπό το πρίσμα των κρίσιμων περιστατικών της κάθε υπόθεσης, τις ιδιαιτερότητες του διαδικτύου λόγω της παγκόσμιας φύσης του ως μέσου ενημέρωσης, τη μοναδικότητα των ηλεκτρονικών διευθύνσεων, την πεπερασμένη δυνατότητα συνδυασμών διευθύνσεων και την ιδιορρυθμία του συστήματος καταχώρησης ονομάτων χώρου, το οποίο διέπεται από την αρχή της χρονικής προτεραιότητας (first come first served). Λαμβάνεται λοιπόν πρωτίστως υπόψη η αρχή της χρονικής προτεραιότητας, έτσι ώστε δικαίωμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση έχει αυτός, που έχει πρώτος καθιερωθεί στις συναλλαγές με τη χρήση της συγκεκριμένης διεύθυνσης ή με τη χρήση των κυρίως λέξεων αυτής στο διακριτικό του τίτλο. Όμως δικαίωμα αποδίδουν τα ελληνικά δικαστήρια και σε αυτόν που χρησιμοποιεί συγκεκριμένη ηλεκτρονική διεύθυνση, η οποία χαρακτηρίζει την επιχείρησή του, ακόμη και αν έρχεται δέυτερος σε σχέση με άλλον που κάνει χρήση του ίδιου τίτλου στις συναλλαγές, αν το είδος της επιχείρησης των δύο, διαφέρει ουσιωδώς, έτσι ώστε να μην προκαλείται παραπλάνηση στους καταναλωτές περί δήθεν σύνδεσης ή ταυτότητας των δύο επιχειρήσεων.

3. Μέχρι πότε μπορεί να διεκδικήσει κανείς τα δικαιώματά του από την ηλεκτρονική διέυθυνση.
Αυτό το σημείο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς, οπως είναι γνωστό σε μερικές περιπτώσεις ο νόμος καθιερώνει μικρότερης χρονικής διάρκειας παραγραφή δικαιωμάτων από τη συνήθη πενταετή. Αυτό συμβαίνει και όταν τα αγαθά που προστατεύονται με τις εκάστοτε διατάξεις, κρίνεται από το νομοθέτη ότι είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με την ανάγκη ύπαρξης ασφάλειας στις συναλλαγές. Και οι διαφορές που προκύπτουν λοιπόν από τη χρήση των ηλεκτρονικών διευθύνσεων, υπάγονται σε αυτήν την κατηγορία βραχυπρόθεσμης εξάμηνης παραγραφής. Επομένως οποιαδήποτε διαφορά από χρήση ηλεκτρονικής διεύθυνσης, πρέπει υποχρεωτικά να φτάνει να διεκδικηθεί εντός προθεσμίας έξι μηνών από τη χρονική στιγμή που ο δικαιούχος λαμβάνει γνώση της δόλιας χρήσης. Μάλιστα πρέπει να τονιστεί ότι, επειδή ο ορισμός δικασίμου στα ελληνικά δικαστήρια γίνεται σε πολύ μακρό χρόνο –μερικές φορές υπερβαίνει το έτος από την κατάθεση της αγωγής- η επιμέλεια που πρέπει να καταβάλει ο δικαιούχος της ηλεκτρονικής διεύθυνσης είναι μεγάλη, καθώς το εξάμηνο μπορεί να παρέλθει στο ενδιάμεσο κατάθεσης και εκδίκασης της αγωγής του. Έτσι κρίθηκε στην ως άνω υπ’ αριθμ. 4842/05 απόφ. ΠΠΑθ, όπου η αγωγή απορρίφθηκε χωρίς να εξεταστεί στην ουσία της από το δικαστήριο, καθώς είχε υποπέσει στη βραχύχρονη εξάμηνη παραγραφή μέχρι να φτάσει στο ακροατήριο.

4. Τι συνιστά όμως χρήση μιας ηλεκτρονικής διεύθυνσης;
Επιτέλους κρίθηκε και αυτό το θέμα από την δικαιοσύνη, καθώς ο Κανονισμός Διαχείρισης και Εκχώρησης Ονομάτων Χώρου με Κατάληξη .gr της ΕΕΤΤ, πριν την τροποποίησή του, όριζε στο άρθρο 6 παρ. 1 ότι ένα όνομα χώρου διαγράφεται οριστικά με απόφαση της ΕΕΤΤ μετά από καταγγελία τρίτου, αν δεν χρησιμοποιείται στο διαδίκτυο για δύο συνεχόμενα έτη. Αυτή η διάταξη είχε δώσει επανειλλημμένως αφορμή σε επίδοξους νέους δικαιούχους να προσφύγουν τόσο στην ΕΕΤΤ, όσο και στα δικαστήρια, ζητώντας την διαγραφή ονομάτων που τους ενδιέφεραν, ισχυριζόμενοι ότι τα domain names αυτά είναι ανενεργά, αφού δεν φαίνεται καμία απολύτως κίνηση στην ιστοσελίδα που εμφανίζουν, για δύο συναπτά έτη. Όμως, κρίθηκε με την πρόσφατη 5266/05 ΠΠΑθ ότι η φαινομενικά ίδια πρώτη σελίδα ενός δικτυακού τόπου, δεν σημαίνει καθόλου ότι η ηλεκτρονική διεύθυνση είναι ανενεργή, αφού σε υποφακέλους της σελίδας αυτής, μη ορατούς στον επισκέπτη της σελίδας, αποδεικνύεται (από προσκομιζόμενα αντίγραφα logs) η τροποποίηση του πηγαίου κώδικα. Επίσης χρήση συνιστά η σύνδεση της ιστοσελίδας με υπερσύνδεσμο «link» επικοινωνίας που συνδέει την ιστοσελίδα με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του δικαιούχου. Άλλωστε και η ΕΕΤΤ σοφά τροποποιώντας τον Κανονισμό για την ονοματοδοσία στο διαδίκτυο, απάλειψε την εν λόγω διάταξη, και πλέον η μη χρήση του ονόματος δεν συνιστά λόγο διαγραφής του.

Δημοσιεύθηκε: Financial RAM