Ελένη Κυρατζή
δικηγόρος

A. ΚΑΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ

Σύνηθες φαινόμενο αποτελεί η εγκατάσταση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης από ενοίκους στην είσοδο των διαμερισμάτων τους με σκοπό την προστασία της περιουσίας και των προσώπων που διαμένουν σε αυτά. Τα δεδομένα ήχου και εικόνας που συλλέγονται μέσω των συστημάτων αυτών, εφόσον αναφέρονται σε πρόσωπα, συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Ωστόσο, το κατά πόσο η χρήση της κάμερας σε είσοδο διαμερίσματος συνεπάγεται πράγματι επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα υπό την έννοια του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ) με αποτέλεσμα να εφαρμόζεται εξ ολοκλήρου η ισχύουσα νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων εξαρτάται από τις εκάστοτε ειδικές περιστάσεις.

Το ζήτημα της χρήσης συστημάτων βιντεοεπιτήρησης σε συγκροτήματα κατοικιών για το σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών ρυθμίζεται με το άρθρο 15 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Περαιτέρω, το ειδικότερο ζήτημα της εγκατάστασης κάμερας εμπρός της εισόδου διαμερισμάτων έχει αντιμετωπιστεί από την Αρχή με την υπ’ αριθμ. 5/2017 Γνωμοδότηση.

i. Πότε η χρήση των καμερών θεωρείται ως «οικιακή» και δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων;

Ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ) δεν εφαρμόζεται όταν η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα διενεργείται στο πλαίσιο αποκλειστικά προσωπικής ή οικιακής δραστηριότητας (Άρθρο 2 παρ. 2 στ. γ’ ΓΚΠΔ). Συνεπώς, δε γίνεται λόγος για επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στις ακόλουθες περιπτώσεις:

(α) όταν η κάμερα λαμβάνει εικόνα αποκλειστικά εντός του διαμερίσματος. Σημειωτέον ότι κάμερα που λαμβάνει εικόνα εκτός του ιδιωτικού χώρου π.χ. μία κάμερα στο μπαλκόνι που λαμβάνει εικόνα από δημόσιο δρόμο, δεν εμπίπτει στην ανωτέρω εξαίρεση. Η Αρχή έχει καταστήσει σαφές (Άρθρο 3, παρ. 2, στ. β Οδηγία 1/2011 ΑΠΔΠΧ, βλ. και Απόφαση 134/2015 ΑΠΔΠΧ) ότι δεν θεωρείται αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα όταν το πεδίο ελέγχου της κάμερας περιλαμβάνει εξωτερικούς δημόσιους ή κοινόχρηστους χώρους.

(β) όταν εγκαθίσταται κάμερα η οποία επιβλέπει το χώρο εισόδου του διαμερίσματος χωρίς να πραγματοποιείται καταγραφή εικόνας ή ήχου. Σε αυτήν την περίπτωση, η εικόνα δεν καταγράφεται µε κανένα τρόπο και μολονότι υφίσταται ηλεκτρονική επεξεργασία εικόνας, η εν λόγω δραστηριότητα δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς από την επόπτευση του χώρου µέσω του οπτικού φακού που τοποθετείται στο «ματάκι της θύρας» (Γνωμοδότηση 5/2017, παρ. 7).

(γ) όταν πραγματοποιείται καταγραφή δεδομένων εικόνας (σε καμία περίπτωση ήχου) από το χώρο εισόδου του διαμερίσματος, αλλά είναι τεχνικά εφικτός ο περιορισμός του πεδίου εμβέλειας της κάμερας στον απολύτως απαραίτητο χώρο μπροστά από τη θύρα εισόδου του διαμερίσματος, ώστε να επιτηρείται αποκλειστικά και µόνο η θύρα αυτή και ο εκάστοτε ευρισκόμενος μπροστά της. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν πρέπει να λαμβάνεται εικόνα από λοιπούς κοινόχρηστους χώρους (π.χ. σκάλα, ανελκυστήρας) ούτε πρέπει να επιτηρείται η είσοδος σε άλλα διαμερίσματα. Σύμφωνα με την Αρχή, η επιτήρηση του χώρου αυτού, ο οποίος δεν είναι δημόσιος, αλλά κοινόχρηστος περιορισμένης πρόσβασης, δεν εξέρχεται από την ιδιωτική σφαίρα του προσώπου που εγκαθιστά την κάμερα (Γνωμοδότηση 5/2017, παρ. 7).

Συνεπώς, στις ανωτέρω περιπτώσεις η δραστηριότητα επεξεργασίας χαρακτηρίζεται ως «οικιακή» και ως εκ τούτου δεν τυγχάνει εφαρμογής ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν κρίνεται απαραίτητη οποιαδήποτε ενημέρωση ή λήψη σχετικής άδειας από άλλους ιδιοκτήτες ή ενοίκους για τη χρήση της κάμερας καθ’ αυτούς τους τρόπους.

ii. Τι ισχύει στις περιπτώσεις που η εμβέλεια κάμερας με καταγραφικό δεν μπορεί να περιοριστεί για τεχνικούς λόγους στο χώρο εμπρός της εισόδου του διαμερίσματος;

Εάν η εμβέλεια της κάμερας με καταγραφικό εικόνας δεν µπορεί να περιοριστεί στον απολύτως απαραίτητο χώρο μπροστά από την είσοδο του διαμερίσματος, η επεξεργασία επιτρέπεται μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Αρχή, η επεξεργασία επιτρέπεται:

(α) με την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των ιδιοκτητών/ενοίκων του ορόφου που διαμένουν στα επηρεαζόμενα από την εγκατάσταση της κάμερας διαμερίσματα και των οποίων ο χώρος εισόδου εμπίπτει στην εμβέλεια της κάμερας (Γνωμοδότηση 5/2017, παρ. 12).

Ως «επηρεαζόμενα» θεωρούνται κατ’ αρχήν τα διαμερίσματα που βρίσκονται στον ίδιο όροφο, εκτός εκείνων στα οποία η προσέλευση, εκ της χωροθέτησης των θυρών τους, δεν προϋποθέτει διέλευση από το χώρο που βρίσκεται στην εμβέλεια της κάμερας. Το πρόσωπο που εγκαθιστά την κάμερα οφείλει, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, να λάβει τη συναίνεση των ανωτέρω προσώπων παρέχοντας, μάλιστα, εκ των προτέρων κάθε πληροφορία σχετικά µε το σύστημα βιντεοεπιτήρησης, συµπεριλαµβανοµένης της ακριβούς εμβέλειας της κάμερας. Ο υπεύθυνος επεξεργασίας θα πρέπει μάλιστα να είναι σε θέση να αποδείξει αν χρειαστεί, ότι έχει λάβει τις σχετικές συναινέσεις των προσώπων (π.χ. με σχετική έγγραφη δήλωσή τους).

(β) Σε περίπτωση που δεν µπορεί να επιτευχθεί ομοφωνία, θα πρέπει να υφίσταται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των 2/3 των ενοίκων των επηρεαζόμενων διαμερισμάτων του ορόφου. Για τη διαμόρφωση της σύμφωνης γνώμης λαμβάνεται υπόψη μια ψήφος ανά κατοικημένο επηρεαζόμενο διαμέρισμα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, το πρόσωπο που εγκαθιστά την κάμερα θεωρείται υπεύθυνος επεξεργασίας και υπέχει όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον ΓΚΠΔ. Τέλος, επισημαίνεται εμφατικά από την Αρχή ότι δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση η καταγραφή δεδομένων ήχου.

B. ΚΑΜΕΡΕΣ ΣΕ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ

Το ζήτημα της τοποθέτησης συστημάτων βιντεοεπιτήρησης σε συγκροτήματα κατοικιών με σκοπό την ασφάλεια των κοινόχρηστων χώρων και των προσώπων που κυκλοφορούν σε αυτούς έχει ρυθμιστεί από την Αρχή με το άρθρο 15 της Οδηγίας 1/2011. Ειδικότερα, όσον αφορά την εγκατάσταση καμερών σε χώρους στάθμευσης ισχύουν τα κάτωθι:

i. Εγκατάσταση κάμερας από μεμονωμένο ιδιοκτήτη/ένοικο σε κοινόχρηστο χώρο στάθμευσης

Σύμφωνα με άρθρο 15 παρ. 4 της ανωτέρω Οδηγίας της Αρχής, η εγκατάσταση κάμερας από μεμονωμένο ιδιοκτήτη/ένοικο και όχι από κοινού με τους υπόλοιπους ιδιοκτήτες/ενοίκους σε κοινόχρηστο χώρο στάθμευσης της πολυκατοικίας για την επιτήρηση προσωπικού οχήματος, επιτρέπεται υπό τις εξής προϋποθέσεις:

α) Να προβλέπεται στον Κανονισμό της πολυκατοικίας ή να υπάρχει συναπόφαση των δύο τρίτων (2/3) των ενοίκων του κτιρίου, η οποία λαμβάνεται με πρωτοβουλία του διαχειριστή. Για την ψηφοφορία σε κάθε ένοικο αντιστοιχεί μία ψήφος.
β) Να µην υπάρχει σύστημα βιντεοεπιτήρησης στους χώρους στάθμευσης εγκατεστημένο για λογαριασμό της πολυκατοικίας.
γ) Η κάμερα να εστιάζει µόνο στο επιτηρούμενο όχημα.
δ) Ο ιδιοκτήτης/ένοικος που επιθυμεί την εγκατάσταση της κάμερας να τοποθετήσει με δικά του έξοδα σχετική ευδιάκριτη ενημερωτική πινακίδα σε εμφανές σημείο του χώρου στάθμευσης.

Σε αυτήν την περίπτωση, το πρόσωπο που εγκαθιστά την κάμερα είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας και υπέχει όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον ΓΚΠΔ. Όσον αφορά το χρόνο τήρησης των δεδομένων από τον υπεύθυνο επεξεργασίας, ο κανόνας είναι ότι τα δεδομένα πρέπει να τηρούνται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ενόψει του επιδιωκόμενου κάθε φορά σκοπού επεξεργασίας.
Σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής, εφόσον από τη λήψη εικόνων που αποθηκεύονται ή τη λήψη που γίνεται σε πραγματικό χρόνο δεν προκύπτει επέλευση συμβάντος που εμπίπτει στον επιδιωκόμενο σκοπό, τα δεδομένα πρέπει να καταστρέφονται το αργότερο μέσα σε 15 εργάσιμες μέρες.
Σε περίπτωση συμβάντος (π.χ. κλοπή, ληστεία) σε βάρος του προσώπου ή των αγαθών του υπεύθυνου επεξεργασίας, αυτός επιτρέπεται να τηρεί τις εικόνες στις οποίες έχει καταγραφεί το συγκεκριμένο συμβάν σε χωριστό αρχείο για 30 ημέρες. Αν το συμβάν αφορά τρίτον, ο υπεύθυνος επεξεργασίας επιτρέπεται να τηρεί τις εικόνες για τρεις (3) μήνες.

ii. Εγκατάσταση κάμερας συλλογικά από όλους τους ιδιοκτήτες/ενοίκους

Η εγκατάσταση κάμερας συλλογικά από όλους τους ιδιοκτήτες/ενοίκους σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 1 της Οδηγίας 1/2011, προϋποθέτει:

(α) απόφαση του οργάνου που είναι αρμόδιο για τη διαχείριση του συγκροτήματος (π.χ. της Γενικής Συνέλευσης) σύμφωνα με τον οικείο Κανονισμό.
(β) ελλείψει σχετικής πρόβλεψης στον Κανονισμό της πολυκατοικίας σας, συναπόφαση και των δύο τρίτων των ενοίκων της πολυκατοικίας. Σε κάθε ένοικο αντιστοιχεί μία ψήφος. Στην εν λόγω απόφαση απαιτείται να προσδιορίζονται οι επιτηρούμενοι χώροι καθώς επίσης και τα πρόσωπα που μπορούν να έχουν πρόσβαση στη μονάδα ελέγχου του συστήματος.

Περαιτέρω, σε αυτήν την περίπτωση, η Αρχή έχει κρίνει με την υπ΄ αριθμ. 95/2015 απόφασή της ότι σε περιπτώσεις πολυκατοικιών και συγκροτημάτων κατοικιών, υπεύθυνος επεξεργασίας είναι η ένωση προσώπων των συνιδιοκτητών, η οποία λειτουργεί μέσω της Γενικής Συνέλευσης των συνιδιοκτητών και του οικείου κανονισμού. Ακόμη, η Αρχή επισημαίνει ότι η μονάδα ελέγχου δεν επιτρέπεται να βρίσκεται σε διαµέρισμα, αλλά πρέπει να εγκαθίσταται σε κοινόχρηστο χώρο με ελεγχόμενη πρόσβαση (π.χ. κοινόχρηστη αποθήκη), εκτός αν η επεξεργασία πραγματοποιείται από εξουσιοδοτημένο προσωπικό ασφαλείας (άρθρο 15 παρ. 3 Οδηγίας 1/2011).

Όσον αφορά το χρόνο τήρησης των δεδομένων, προβλέπεται ότι τα δεδομένα θα πρέπει να διατηρούνται το πολύ έως 48 ώρες. Ακόμη, ορίζεται ότι η χρήση οθόνης σε συνεχή λειτουργία απαγορεύεται σε περίπτωση που δεν υπάρχει παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο από προσωπικό ασφαλείας και ότι δεν επιτρέπεται μετάδοση σήματος εικόνας στα κατ’ ιδίαν διαμερίσματα (άρθρο 15 παρ. 3 Οδηγίας 1/2011).